Logo Science Café Leiden

1 november 2011: Eicel- en embryodonatie

Verslag

Duur                            : van 20:00 – 22:30 uur
Deelname                  : 29 personen
Inleidingen                 : De praktijk: fertiliteitsgynaecoloog Rien Crooij en gynaecoloog Jacqueline Pieters  van het Medisch Centrum 'Kinderwens' te Leiderdorp
                                     : De theorie: publicist en filosoof Marcel Zuijderland
Discussieleiding      : Journalist en publicist Malou van Hintum
Divertissement         : 't Gevolg

Inleiding. Met het maatschappelijk enigszins controversiële onderwerp, drie gemotiveerde sprekers, een geïnpireerde discussieleider en een betrokken publiek was er enige tijdsdruk op de bijeenkomst en kon niet worden voorkomen dat de avond, tegen de gewoonte in, een half uur uitliep. De inleidingen werden in een voor de verslaggeving pittig tempo gegeven, zodat geen waterdichte garantie kan worden geboden dat het gesproken woord 100% volledig is weergeven in dit verslag. Daarvoor biedt de scribent bij voorbaat zijn excuus aan.

Jacqueline Pieters begon met een inleiding in de taken en werkzaamheden van Medisch Centrum 'Kinderwens'. Algemeen gesproken zijn kerntaken de behandeling van onvruchtbaarheid en de medische vervulling van de kinderwens. Het centrum houdt zich daarbij o.a. bezig met advies, onderzoek en behandeling. Meer concreet:

Jacqueline was verheugd met de gelegenheid om het onderwerp te bespreken in deze Science Café bijeenkomst, omdat tijdens de politieke en mediahype enkele jaren geleden de nuance het eerste slachtoffer was. Elke discussie en publicatie in een minder beladen sfeer is van harte welkom. 

Er worden drie soorten donatie onderscheiden:

Richtinggevend zijn de 'Wet donordonatie', de embryowet en het 'Burgerlijk Wetboek'. Daaruit kan worden afgeleid dat donatie alleen op strikte medische indicatie mag plaatsvinden, waarbij de donor afstand doet van hetgeen wordt gedoneerd, er geen enkel recht meer op kan doen gelden en doneert om niet. De embryo's die voor donatie in aanmerking komen zijn overgebleven na succesvolle I.V.F.-behandelingen. Alternatieven voor deze embryo's zijn terbeschikkingstelling aan de wetenschap en vernietiging.

Wereldwijd is men al langer bezig met embryodonatie en is er altijd goedkeuring van een ethische commissie nodig. Donorregistratie vindt plaats o.g.v. de 'Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting'.

Embryodonatie is niet hetzelfde als adoptie. De fysieke moeder is de juridische moeder en haar echtgenoot is de juridische vader. Screening van de eicel- en embryodonoren gebeurt zowel medisch als psychologisch. Hetzelfde geldt voor de eicel- en embryo-ontvangers. Voor alle procesfasen en       -handelingen gelden protocollen. Er worden contracten gesloten. Zorgvuldigheid staat voorop. De belangrijkste uitgangspunten zijn de volgende.

 
Men stimuleert openheid en infomeert het desbetreffende kind over de afkomst. Het belang van het kind staat altijd voorop. Vanaf het zestiende levensjaar mag een kind zijn donatieouders leren kennen.

Rien Crooij richtte zich vooral op het onderwerp 'eicellen'. Invriezen van zaadcellen, embryo's en eicellen kan op sociale (niet-medische) indicatie met 'slow freezing'. Eicellen doen dat niet zo geweldig. Bij 'vitrificatie' past men snelle verglazing toe. Dit is beter voor de eicellen. Er kwamen  enkele feitelijkheden voorbij.

Overwegingen bij de vraag 'wel of niet een eicel invriezen'.

Bij de intake verdiept men zich in de medische voorgeschiedenis, de familiehistorie, eventuele contra-indicaties en sociale informatie. Na het vooronderzoek vindt de uitvoering plaats. Men streeft daarbij naar 20 eicellen voor opslag.

Naast spermadonoren kennen we nu dus ook eiceldonoren. 

Marcel Zuijderland had als thema: 'Eiceldonatie: een ethisch dilemma. Zegen of drama?'. De vraag die hij stelde was waarom eiceldonatie moet plaatsvinden. Zijn antwoord was: "Het is goed en juist". Dat laatste met name in politiek-filosofische zin. John Stuart Mill heeft het zelfbeschikkingsrecht geformuleerd. Er is in zijn ogen sprake van Reproductieve Autonomie. Bezwaren tegen eiceldonatie als realisatie van het zelfbeschikkingsrecht zijn:

  1. het is onnatuurlijk,
  2. het leidt tot wens- of luxe geneeskunde,
  3. het bevordert egoïsme en
  4. het levert vooral oude mamma's op.

Ad 1. Wat is 'natuurlijk'? De natuur is God of een Duivel. Is de menopauze 'natuurlijk'? Of een ziekte? Het is in ieder geval niet 'natuurlijk'. Mannen zijn tot op hoge leeftijd vruchtbaar. Chimpansee-vrouwtjes blijven tot hun dood vruchtbaar. Ingrijpen in de natuur is 'natuurlijk'. Wij hebben altijd al ingegrepen in de natuur: we zoeken heneeswijzen tegen allerlei natuurlijjke (ziekte)verschijnselen.

Ad 3. Er is niets mis met egoïsme.

Ad 4. De maximum leeftijd dat eiceldonatie kan plaatsvinden is nu 45 jaar. Moet dit zo blijven? Marcel bespreekt ook de bezwaren van een hoog overlijdensrisico, gebrek aan energie voor oudere opvoeders en opvoeders met een structureel kwakkelende gezondheid. Hij komt tot de conclusie dat de bezwaren niet doorslaggevend zijn.

Discussie.
Vraag 1: Waarom verschilt de situatie in NL van die van landen (bv. Australië en Nieuw-Zeeland) waar donoren en ontvangers met elkaar in contact worden gebracht?
Antwoord 1: De culturen zijn verschillend. NL en veel andere Europese landen wijken af van het voorbeeld van Australië en Nieuw-Zeeland. In NL bleken tot nu toe beide soorten ouderparen niet zo'n behoefte aan kennismaking te hebben.
Vraag 2: Kunnen wensouders voorkeuren uiten over de embryo's?
Antwoord 2: Er worden in de praktijk geen voorkeuren geuit. Ook niet in de omringende landen.
Vraag 3: In Denemarken is het mogelijk dat de spermabank een website heeft met foto's uit de kindertijd van de donorouders en geeft men info over de actuele leefsituatie. Waar ligt de grens?
Antwoord 3:  In het algemeen kijkt men in NL naar matchmogelijkheden die zo dicht mogelijk bij de wensouders komen. Bij eiceldonatie selecteert men alleen op grote lijnen.
Vraag 4: Is er een wachtlijst voor I.V.F.?
Antwoord 4: Eén tot twee maanden.
Vraag 5: Is de BOM (Bewust Ongehuwde Moeder) uitgestorven?
Antwoord 5: Slechts 5% van de cliënten van 'Kinderwens' zijn BOM's.
Vraag 6: Schieten we niet door met de maakbaarheid van de mens en de samenleving?
Antwoord 6: Maakbaarheid o.g.v. technische ontwikkelingen kan ook veel geluk brengen.
Vraag 7: Waarom 'mag' een vrouw niet wat Rob de Nijs kennelijk wel mag?
Antwoord 7: Goede vraag.
Vraag 8: Waarom worden deze ingrepen niet op commerciele basis gerealiseerd?
Antwoord 8: Dan verdwijnt de sociale cohesie uit de samenleving: geld verdienen aan het afstaan van lichaamsmateriaal is in NL (nog) verboden. Maar: de donor krijgt niets en de tussenliggende 'schijven' wel. Dat wringt.
Vraag 9:  Wat is de impact van de genoemde ontwikkelingen op adoptie?
Antwoord 9: De aantallen zijn nog te klein om dat te meten.

't Gevolg. Doortje, Marcel, Piet en Hans bachten 13 instrumenten, vier goede stemmen en fantastische muziek uit alle windstreken mee. Akoestischer kan het niet en het was zeer aangename muziek voor een avond van het Science Café. Fijn dat er nog mensen zijn die dergelijke muziek maken.

Email ons | ©2010 Science Café Leiden | Disclaimer & Colofon