Logo Science Café Leiden

12 april 2011: De toekomst van de economie: interne en externe uitdagingen

Verslag

Duur                            : van 2100 – 23:00 uur
Deelname                  : 40 personen, w.o. 10 studenten
Inleidingen                 : Prof. dr. Koen Caminada, hoogleraar Empirische Analyse van Sociale en Fiscale Regelgeving, Universiteit Leiden
                                      : Prof. dr. Jaap Koelewijn, hoogleraar Corporate Finance, Nyenrode Business Universiteit en directeur van Financieel Denkwerk
Divertissement          : Calamity Jazz

Jaap Koelewijn besprak het onderwerp "Hoe maken we de te verdelen koek groter?" Met andere woorden: hoe verbeteren wij onze economische toekomst? Hij behandelde achtereenvolgens de ontwikkelingen die aanleiding hebben gegeven tot de recente economische crisis en die crisis zelf.

Koelewijn verdeelde de aanloopgeschiedenis in een aantal tijdvakken: 1982-1985, 1985-1995, 1996-2000 en na 2000. Daarin schetste hij het ontstaan van de economische hype i.r.t. de snelle ontwikkelingen op technologisch gebied, de groei van de arbeidsproductie, de groei van het internet, mobiele communicatie, automatisering, pc's, industriële outsourcing en globalisering van de economie. Daardoor onstond de hype op de internationale aandelenmarkt en ging een deel van de wereldbevolking boven zijn stand leven.

Na 2000 barstte de 'bubble', vonden de aanslagen van 9/11 plaats, steeg de rente en ontstond de kredietcrisis, met als climax de crash van de Lehmanbank in de VS. De risico's waren niet kwantificeerbaar en niet naspeurbaar, waardoor er sprake was van een vertrouwenscrisis. De macro-economische effecten daarvan waren dat de risicopremies blijvend hoger werden, de financiële instituten risico-avers werden en de dekking en uitbetaling van pensioenen een probleem begon te worden. Toezichthouders gingen hogere kapitaaleisen stellen, de banken werden beperkt in hun expansie en banken, pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen maakten kennis met hogere kwaliteitseisen. Dat leidde tot nog hogere risico-aversie en een dalend vertrouwen. In de toekomst zullen rijpe economieëneen lager groeipad kennen en een dalend arbeidsaanbod. Daarbij zullen de begrotingstekorten van de VS en monetaire expansies risicofactoren zijn.

Voor wat betreft Nederland kunnen we beter kijken naar de toekomst van de noordelijke Eurozone dan te blijven spreken over de toekomst van de nationale economie. Hij was het oneens met het Nederlandse kabinetsbeleid, waarbij men zich richt op traditionele bedrijven en de belangrijke vragen ontloopt. Men focust op, bijvoorbeeld, loonmatiging ter verbetering van de internationale concurrentiepositie, het stimuleren van de transitofunctie en het bezuinigen op onderwijs, de kwalitatieve leefruimte en cultuur. De overheid zet teveel in op grote en complexe projecten en geeft teveel subsidies. Zij is echter geen ondernemer en moet dat ook niet willen zijn. Het kabinet zal zich moeten beperken tot het formuleren van een globaal kader, met name voor de onderwerpen technologie, kenniswerk en arbeidsmarkt. Daarbij moeten mensen en locaties centraal staan. Thuiswerken stimuleert de uitwisseling van ideeën niet, in een virtuele wereld kan men niet echt tot grote resultaten komen. Er moet meer worden geclusterd, bedrijven en universiteiten moeten meer  samenwerken. Zij moeten toptalent aantrekken en inkomensongelijkheid moet worden geaccepteerd. Studenten moeten zich meer internationaal oriënteren. 

Koen Caminada ging in op de vraag "Hoe verdelen we de koek op een eerlijke wijze?" Dus vooral: wat zijn (bij ongewijzigd beleid!) de economische gevolgen van de vergrijzing en hoe gaan we ermee om? In de VS is de vergrijzing minder en in China is hij non-existent. Het vergrijzingsprobleem in West-Europa is relatief; hij kan worden uitgesmeerd over 30 jaar. Internationaal gezien valt de vergrijzing in Nederland overigens wel mee, ook op de lange termijn. Duitsland, Italië, Frankrijk en Spanje vergrijzen sneller en hebben slechtere pensioenregelingen. De levensverwachting stijgt, de gemiddelde sterfteleeftijden van mannen en vrouwen convergeren.

De verwachting voor Nederland is dat de economische groei zal dalen, maar de welvaart per hoofd van de bevolking zal stijgen. De arbeidsmarkt zal krapper worden en de kosten van de collectieve voorzieningen zullen fors stijgen. Evenals de kosten voor de gezondheidszorg. 'Rutte 1' ontloopt sommige beleidsopties. Dit kabinet doet van sommige opties een beetje. Dit levert totaal maar 1% structurele groei van de werkgelegenheid op: zeer teleurstellend. Maatregelen werken tegen elkaar in. Als alternatieve bestuursmogelijkheden voor de regering noemde Caminada:

Er zal meer solidariteit tussen jong en oud moeten komen.

In de discussie noemde Koelewijn Nederlanders 'schuldjunks'. Men leeft te gemakkelijk op krediet en dat kan niet zo blijven doorgaan. Italianen en Duitsers hebben veel minder hypotheek dan wij. Caminada pleitte ervoor dat het kabinet doortastender keuzes maakt en energieker maatregelen doorvoert.

Calamity Jazz liet bij hun performance op swingende wijze horen hoe de bekende werken uit 'The Great American Songbook' moeten worden uitgevoerd. Een geweldig optreden.

Email ons | ©2010 Science Café Leiden | Disclaimer & Colofon